Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Lakin hukukun öngördüğü düzen, çalışarak gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, maşer ortamında insanların bihakkın kesinlikle davrandıklarını bileğil, kesinlikle davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, namına uyulmak ve uygulanmak için vardır. Türe değeri dolayısıyla, insanlar arası ilişkileri bir düzene salmak, maşeri dirimın gerçekleşmesini hazırlamak gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren bireyin mukabilsına ikrar edilmesi ve uyulması gereken, banko selim kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği kadar, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle maşer ortamında insanların reviş ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her çağ mümkündür. “İşte ahbaplık, beniâdem davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir düzenek, bir bütündür.” İnsan-beniâdem, beniâdem-doğa ilişkilerinin insanlığın hissedar çıkarı ve huzuru için evrensel ilkelerle güvence şeşna kızılınmasıdır. Ahbaplık, insaniyet seviyesi için göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birgani düşün ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, sınıf çıkarları, maşer sözleşmesi, doğa ve insanlar olarak tamlayan inançlerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun genel menfaatini yahut fertlerin ve toplumun hissedar iyiliğini hazırlamak için konulan ve bütün gücüyle desteklenen kaide, adalet ve seçimın kâffesidür. Henüz yaygın bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri yaşfakat düzenidir. Ahbaplık Kelime Anlamı Ahbaplık kelimesi Arabi “adalet” kökünden hasılat ve adalet kelimesinin çoğşanlı olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Arapçda “adalet” kelimesinin çoğşanlı “ah’kak”tır. Türk Lisan Kurumu’na için ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım zorlaü belirleyen yasaların kâffesidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet valörında da kullanılır. Fen Anlamı Ahbaplık dönemden döneme değiştiği için hala doyurucu bir teşhism örgülamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Hasetmüzde en çok ikrar edilen teşhismı ise: “Belli başlı bir zamanda belirli bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması devlet zoruna (müeyyide) demetlanmış kurallar kâffesidür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi ortamında esas olarak ikiye ayrılır. Genel olarak hukukun zevat arası ilişkileri laf düzlük kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile devlet yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Kamu Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Medeni Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna mukabele Kanunuesasi Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku bütün hukukunun çıbanlıca madun dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku diğer toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik devlet aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara malik olmasıdır. Ahbaplık kuralları beniâdem davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun mesabe kazalarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sayesinde analog nitelikteki cemi durumlarda uygulanması katkısızlanır. Yaptırım (Müeyyide) Ahbaplık düzlükında yaptırım bütün gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek için kullanılır. Ahbaplık düzenini katkısızlamayı ve korumayı fakatçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde adına getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları karışmak için kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve nakit cezaları; temel hukukunda siyasetten men, fırka mantinota; algı hukukunda algı ve gizliceçılık cezaları kadar bambaşka ahbaplık dallarında bambaşka yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile dayalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gören kuramlar, irade dışı olarak gören kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin problemlerını çözmek yahut politik inançleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan ahbaplık, genel olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş maşeri bir yaşfakat düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu adına getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, kılgısal yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak istenen, hukukun maşeri dirimı düzenleyip insanların barış ve güvenlik ortamında bir arada yaşamalarını katkısızlamaktır. 2. Kullanışlı Yarar (Toplumsal İhtiyaçların Karşıtlanması) Hukukun kılgısal amacını, maşeri gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile maşer ortamında yaşayan insanların, birbirleri ile ihdas etmek zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruhsal bir varlık olarak insanoğlunun örgüsından kaynaklanan gereksinimlerinı mukabillamaya çkızılışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile doğum, tezevvüç, ölüm vb. önemli biyolojik vakaları da çeşitli hükümlerle düzenler. Tek ahbaplık düzeni dirimın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun tabii örgüsına ve bundan ileri gelen ihtiyaçlarına muvafık yapmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile mecburdır; hesaplı gereksinimlara uymalı ve onları mukabillamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile belirli bir organize şeşna aldığı sosyal gereksinimlerı, özü salt bir eşitlik düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak sağlıklı kimliğini kulaklıır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kesik teşhismıyla doğruluk, “bir eşitlik düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) yapmak üzere iki bambaşka anlamda kullanılır. Türe gerçekte ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet valörında şahsi bir özelliği deyimler. özlük her çağ haklı olana yönelir, her insana kendine düşeni katmak yolunda sakır sakır ve bileğmaslahatmez bir çaba gösterir. İşte bu reviş ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile dayalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk nosyonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği bağ biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık düzlükında hukuki mesabe olarak hanek konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanlar arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve alacaklanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar kâffesidür.” Topluluk içindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini içeren kurallar cemiü olarak ahbaplık, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve kullanıvermek durumunda bulunduğuna için, adaletin böylece, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Bulunan ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, bütün ahbaplık sistemine ve sistemlerine egemen bulunan, nesnel ve salt bir mesabe niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir maşer düzenini içerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; lüzum mevcut düzeni savunmak, gerekse onu bileğmaslahattirmeyi meşrulaştırmak için her çağ adalete çıbanvurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta mukabilmıza müesses ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması gereken ahbaplık valörında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut ahbaplık düzenlerinin namına muvafık olup olmadığı açısından bir mesabe ve istimara ölçüsü olur. Tekrar bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun akdetmek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile olumlu ve menfi mukabillıklı ilişkilerde bulunan bu üç fonksiyon istikrar ortamında olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi katkısızlanır. Uygun olarak bütün ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem maşeri yaşfakat uyacak, hem bile bu maşeri dirimın barış ortamında sürebilmesi için bir düzen görünümünü katkısızlamaya çkızılışacaktır.

afyon iş hukuku